De energieprijzen zijn sinds de liberalisering van de energiemarkt volop in beweging. Over het algemeen zie je bij economische groei een stijging van de prijzen en bij economische krimp een daling van de prijzen. Ondanks dat we nu in economisch onzekere tijden zitten, zie je dat de elektriciteitsprijzen nu een stuk hoger zijn dan bij de vorige economische crisis. Een deel van de oorzaak hiervan zit, naast ontwikkelingen op de wereldwijde energiemarkt, in de prijzen van CO2-emissierechten. Die zijn in de afgelopen vijf jaar namelijk verdrievoudigd en dat heeft invloed op de energietarieven die bedrijven en consumenten betalen. Tijd voor een analyse.

Wat zijn CO2-emissierechten?

Letterlijk betekent dit het ‘recht’ om CO2 te mogen uitstoten. Het merendeel van de energie in Europa wordt namelijk uit fossiele brandstoffen opgewekt en daar wordt CO2 bij uitgestoten. Om de CO2-uitstoot te verminderen, heeft de Europese Unie doelen bepaald en één daarvan is een emissievrije EU in 2050. Een instrument van de EU om die doelen te halen, is de emissiehandel. Al in 2005 is het European Union Emissions Trading System (EU ETS) in het leven geroepen. Dit systeem van emissierechten beperkt bedrijven in de uitstoot van CO2 en moet hen een financiële prikkel geven om te verduurzamen.

Hoe werkt dit handelssysteem?

Bedrijven krijgen jaarlijks een bepaald aantal emissierechten. Hiermee mogen bedrijven tot een bepaald niveau nog CO2 uitstoten, maar als ze over hun limiet gaan, heeft dit ‘financiële consequenties’. Die emissierechten zijn verhandelbaar en dus kunnen bedrijven die meer (lees: te veel) CO2 uitstoten, de rechten kopen van bedrijven die minder uitstoten aangezien zij nog rechten ‘over’ hebben.

Waarom worden emissierechten duurder?

De EU vermindert het aantal emissierechten geleidelijk aan en dus wordt minder uitstoten belangrijker (wat het doel van het systeem is), maar worden ook de rechten duurder door schaarste. Speculatie ligt dan natuurlijk op de loer en dus zijn er handelaren die ‘gokken’ op een stijgende vraag naar emissierechten. Een andere reden waarom de prijs van emissierechten stijgt, is dat bedrijven hun ongebruikte rechten niet verkopen maar vasthouden. Ze gebruiken hun emissierechten bij het aanvragen van overheidssteun, want sommige steunpakketten van overheden zijn gekoppeld aan de klimaatdoelstellingen van bedrijven.

Wat zijn de gevolgen voor de energieprijs?

De prijzen van CO2-emissierechten worden verwerkt in de energietarieven en beïnvloeden dus de energieprijs die bedrijven en consumenten betalen. In vijf jaar zijn de emissierechten fors duurder geworden, waardoor de energieprijs enorm is gestegen. Niets is natuurlijk zeker, maar analisten schatten in dat de prijs van emissierechten ook in de komende jaren blijft stijgen, waardoor dus ook de energietarieven blijven stijgen. De overheid gebruikt de emissierechten immers ook als middel om de klimaatdoelen op het gebied van CO2-uitstoot te halen. De voorgestelde reductiedoelen zijn overigens omhoog bijgesteld van 40% minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 naar 60% minder uitstoot.

Gaan mijn energieprijzen stijgen door de stijgende CO2-emissierechten?

Uiteraard zijn meer factoren bepalend voor de hoogte van de energieprijzen. Maar zolang het merendeel van de energie in Nederland met fossiele brandstoffen wordt opgewekt, is er CO2-uitstoot. En zolang overheidsmaatregelen deze uitstoot financieel ‘bestraffen’, wordt dit verrekend in de energieprijzen. We moeten de komende jaren dus rekening houden met stijgende energieprijzen. Natuurlijk zal het aandeel duurzaam geproduceerde energie ook in Nederland wel gaan toenemen. Maar pas wanneer het aandeel CO2-vrije productie van energie echt fors toeneemt, heeft dit invloed op de CO2-prijzen en kunnen de energieprijzen weer dalen.